Hidrometre
Hidrometre ile Ölçüm
Hangi ölçüm aleti bira yapımında en önemli dersek termometre ile hidrometre arasında karar vermek zor olabilir. Hidrometre o kadar önemli ki, bütün bira üretimi tarihinde bir geçiş noktası olarak sayılabilir. Hidrometre sayesinde aynı birayı defalarca yapabiliyoruz.
Hidrometre aslında çok basit bir araç, bu yüzden antik Greklerde, Arşimet deneylerinde, daha sonra 11. yüzyılda Arap bilim adamları tarafından daha sonra 16.yüzyılda Galileo tarafından kullanılmış. Bilimin geliştiği her dönemde tekrar keşfedilmiş diyebiliriz. O kadar basit ki bir kamış ve ataçla bile çalışan bir hidrometre yapılabilir.
Şu şekilde çalışıyor; suda çözülmüş bir madde olduğunda, örneğin şeker, tuz gibi, suyun yoğunluğu artıyor ve yüzebilen cisimler suyun içine daha az batıyor. Bu batma miktarını ölçebilirsek suda ne kadar şeker çözüldüğünü anlayabiliyoruz. Bu yüzden hidrometreler uzun ince şekide dizayn edilerek ufak farkları algılamamızı ve ölçmemizi sağlıyor.
Ancak suyun yoğunluğu sıcaklıkla değişiyor. Bu yüzden hidrometreler sadece tek bir sıcaklıkta doğru olarak çalışabilir. Yeni hidrometrelerin çoğu 20℃ ye göre kalibre edilmiştir. Bu yüzden gravite ölçümü alırken hidrometrenin doğru göstereceği 20℃ ye soğutmamız veya ısıtmamız gerekmektedir. Bu da ölçmeyi zor ve zahmetli hale getirmektedir. Bazı bira üreticileri fabrikalarında alınan örmeği çok hızlı soğutan düzenekler kullanmaktadır.
Tesadüfen su ve şıranın genleşme oranları 0-100 derece arasında neredeyse eşit olduğu için ve suyun genleşme miktarı çok iyi bilindiği için
Düzelmiş GRAVİTE = Ölçülen GRAVİTE x Düzeltme Oranı
Düzeltme oranını da hesaplayacağımız sıcaklığa göre değişme formülü ve bunun kalibrasyon sıcaklığına göre orantısı
DG = Düzeltilmiş Gravite
ÖG = Ölçtüğümüz Gravite
TR = Ölçülen Sıcaklık Fahreneit olarak
TC = Hidrometrenin Kalibrasyon sıcaklığı Fahreneit olarak (genellikle 20℃ 68℉)
DG = ÖG * (1.00130346 – 1.34722124x10-4 * TR + 2.04052596x10-6 * TR2 – 2.32820948x10-9 * TR3) / (1.00130346 – 1.34722124x10-4 * TC + 2.04052596x10-6 * TC2 – 2/32820948x10-9 * TC3)
Bu bize ölçtüğümüz değeri düzeltmek için bir orantı verecektir. Ancak ölçtüğümüz sıcaklığa göre (Celsius olarak) hata payını ne kadar ekleyip çıkaracağımız bir tablo bizim için çok daha kullanışlı olacaktır. Aşağıda 20℃ kalibrasyonlu bir hidrometre için düzeltme tablosunu görüyorsunuz. Örneğin 35 derecede 1.055 gravitenin düzeltilmiş hali tabloya göre 1.0591 olacaktır. Bu arada hidrometre 50 dereceden daha yüksek sıcaklıklarda kırılabilir bu yüzden en azından 50 dereceye kadar soğutmanızı tavsiye ediyoruz.
| SICAKLIĞA GÖRE GRAVİTE HATASI DÜZELTME TABLOSU | |
|---|---|
| Ölçüm Sıcaklığı ℃ | Düzeltme Puanı |
| 0 | -1.8 |
| 1 | -1.9 |
| 2 | -1.9 |
| 3 | -1.8 |
| 4 | -1.8 |
| 5 | -1.8 |
| 6 | -1.8 |
| 7 | -1.7 |
| 8 | -1.6 |
| 9 | -1.6 |
| 10 | -1.5 |
| 11 | -1.4 |
| 12 | -1.3 |
| 13 | -1.1 |
| 14 | -1 |
| 15 | -0.9 |
| 16 | -0.7 |
| 17 | -0.6 |
| 18 | -0.4 |
| 19 | -0.2 |
| 20 | 0 |
| 21 | 0.2 |
| 22 | 0.4 |
| 23 | 0.6 |
| 24 | 0.9 |
| 25 | 1.1 |
| 26 | 1.4 |
| 27 | 1.6 |
| 28 | 1.9 |
| 29 | 2.2 |
| 30 | 2.5 |
| 31 | 2.8 |
| 32 | 3.1 |
| 33 | 3.4 |
| 34 | 3.7 |
| 35 | 4.1 |
| 36 | 4.4 |
| 37 | 4.8 |
| 38 | 5.1 |
| 39 | 5.5 |
| 40 | 5.9 |
| 41 | 6.3 |
| 42 | 6.7 |
| 43 | 7.1 |
| 44 | 7.5 |
| 45 | 7.9 |
| 46 | 8.4 |
| 47 | 8.8 |
| 48 | 9.2 |
| 49 | 9.7 |
| 50 | 10.2 |
| 51 | 10.6 |
| 52 | 11.1 |
| 53 | 11.6 |
| 54 | 12.1 |
| 55 | 12.6 |
| 56 | 13.1 |
| 57 | 13.6 |
| 58 | 14.1 |
| 59 | 14.7 |
| 60 | 15.2 |
| 61 | 15.7 |
| 62 | 16.3 |
| 63 | 16.8 |
| 64 | 17.4 |
| 65 | 18 |
| 66 | 18.5 |
| 67 | 19.1 |
| 68 | 19.7 |
| 69 | 20.3 |
| 70 | 20.9 |
| 71 | 21.5 |
| 72 | 22.1 |
| 73 | 22.7 |
| 74 | 23.4 |
| 75 | 24 |
| 76 | 24.6 |
| 77 | 25.3 |
| 78 | 25.9 |
| 79 | 26.6 |
| 80 | 27.2 |
| 81 | 27.9 |
| 82 | 28.6 |
| 83 | 29.2 |
| 84 | 29.9 |
| 85 | 30.6 |
| 86 | 31.3 |
| 87 | 32 |
| 88 | 32.7 |
| 89 | 33.4 |
| 90 | 34.1 |
| 91 | 34.8 |
| 92 | 35.5 |
| 93 | 36.2 |
| 94 | 37 |
| 95 | 37.7 |
| 96 | 38.4 |
| 97 | 39.2 |
| 98 | 39.9 |
| 99 | 40.6 |
| 100 | 41.4 |