Hidrometre
18cm
Hidrometre
Bu basit tasarıma sahip ölçü aletine her ev biracısı sahip olmalı. Hidrometre bira yapımının en önemli ölçü aletlerinden biridir ve yapımın her aşamasında kullanılır.
Bira yapımında çok sık sorulan soruların cevabını bu basit ölçüm aleti herkesten daha doğru olarak verebilir. Bu sorulara örnek verecek olursak.
Soru: Fermantasyon başlayalı x gün oldu. Ne zaman şişeleyelim?
Cevap: Hidrometre ile kontrol edin. Hidrometre değeri azalmıyorsa şişeleyin.
Soru: Hava kilidinden kabarcıklar 3 haftadır çıkıyor, acaba fermantasyon bitmiş midir?
Cevap: Ölçmeden anlaşılmaz, muhtemelen çoktan bitmiştir.
Soru: Ama ben başlangıçta Hidrometre ile ölçüm almamıştım şimdi ölçüm yapmamın ne anlamı olabilir?
Cevap: Fermantasyonun bittiğini anlamak için başta ölçmek gerekmiyor. Genellikle 1.010 civarına yaklaşmış olması ve sabitlenmesi bittiğini gösteriyor. Daha yüksek başlamış biralar daha yüksek bitebilir.
Soru: Kuralı x gün oldu ancak hala hava kabarcığı çıkmıyor. Acaba fermanyasyon neden başlamamış olabilir?
Cevap: Bunun birçok sebebi olabilir. Hidrometre ile ölçüm yaparsanız fermantasyon başlamış mı başka bir sorun mu var anlaşılır.
Görüldüğü gibi birçok sorunun cevabını tahmini olarak yorumlamak yerine kesin olarak cevaplamak için bu aletle ölçüm yapmamızın büyük faydası var.
Hidrometre nasıl çalışıyor?
Suda çözülmüş bir madde olduğunda, örneğin şeker, tuz gibi, suyun yoğunluğu, saf suya göre artıyor ve yüzebilen cisimler suyun içine daha az batıyor. Bu batma miktarını ölçebilirsek suda ne kadar şeker çözüldüğünü anlayabiliyoruz. Hidrometreler içi hava dolu cam bir tüptür, alt bölümü ağırlıkla dengelenmiştir. Bu ağırlık saf suda ve 20°C 1.000 çizgisine kadar batacak şekilde ayarlanmıştır. İnce ve uzun yapıdadır, bu sayede suya batma seviyesindeki ufak değişiklikleri ölçebiliriz. Hidrometre üzerindeki değerlere İngilizce'de Special Gravity - SG adı veriliyor. Türkçe'de biz Gravite diyoruz.
Arpa maltından elde edilen maltoz, maltotrioz vb. şeker zincirleri, ayrıca şekerden gelen sukroz suda çözünerek hidrometrenin suda yükselmesini yani daha az batmasına neden olur, dolayısıyla hidrometre büyük değerler gösterir. Bu maddeler maya tarafından alkole dönüştükçe hidrometre suda batmaya başlar ve daha düşük değerler okumaya başlarız.
Hidrometre nasıl kullanılır?
Ölçmek istediğimiz sıvı genellikle mezür denilen, hidrometrenin boyu kadar uzun ve ince bir ölçü kabına doldurulur. Sıcaklık ölçmede büyük sapmalara yol açar, bu yüzden ölçülen sıvının sıcaklığı 20°C ye çok yakın olmalıdır. Hidrometrenin sıvının yüzeyi ile kesiştiği noktadaki değer Gravite'yi, sıvıdaki şeker oranını gösterir. Aşağıdaki grafikte 1.045 değeri ölçülüyor.